Bir Türk vatandaşı ile gerçekleştirilen evlilik, yabancı uyruklu bireyler için Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığını kazanma yollarından birini teşkil eder. Ancak bu hak, otomatik olarak ve sadece evlilik bağıyla elde edilmez. 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu'nun 16. maddesi ile bu kanunun uygulanmasına ilişkin Yönetmeliğin 25 ila 30. maddeleri, evlilik yoluyla Türk vatandaşlığının kazanılmasına dair özel şartları, başvuru usullerini ve dikkat edilmesi gereken önemli ayrıntıları titizlikle düzenlemektedir. SKF Vision Law olarak bu makalede, bir Türk vatandaşı ile evlilik bağı üzerinden Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancıların hangi koşulları sağlaması gerektiğini, başvuru sürecinin nasıl işlediğini ve bu süreçte hangi belgelerin talep edildiğini kapsamlı bir şekilde ele alacağız.
Bir Türk vatandaşı ile evli olan yabancı uyruklu bir kişinin, Türk vatandaşlığını kazanmak amacıyla başvuruda bulunabilmesi için aşağıdaki temel şartları eksiksiz olarak taşıması gerekmektedir:
Evlilik Süresi ve Fiili Devamlılık:
Başvuru tarihi itibarıyla, Türk vatandaşı eşiyle en az üç (3) yıldan beri resmi olarak evli olmak zorunludur. Bu süre, nikâhın resmi olarak kıyıldığı tarihten itibaren hesaplanır. Bu üç yıllık sürenin yanı sıra, başvuru anında ve değerlendirme sürecinde evliliğin fiilen devam ediyor olması şarttır. Evliliğin sadece hukuki bir bağ olarak kalması yeterli görülmemekte, eşlerin gerçek bir birliktelik sürdürdüğü aranmaktadır.
Aile Birliği İçinde Yaşama:
Eşlerin aile birliği içerisinde ortak bir yaşam sürdürüyor olmaları esastır. Bu, evliliğin samimiyetinin ve devamlılığının bir göstergesi olarak kabul edilir. Başvuru makamları, bu durumu çeşitli yöntemlerle (örneğin mülakatlar, komşu veya muhtar araştırması gibi) teyit etmeye çalışabilir. Geçici ve makul sebeplerle (örneğin, iş veya eğitim nedeniyle farklı şehirlerde veya ülkelerde bulunma gibi) ayrı yaşama durumları, aile birliğinin bozulduğu anlamına gelmeyebilir ve her durum özelinde değerlendirilir.
Evlilik Birliği ile Bağdaşmayacak Faaliyetlerde Bulunmama:
Başvuru sahibi yabancı eşin, evlilik birliğinin saygınlığına ve toplumsal değerlere aykırı, evlilik bağıyla bağdaşmayacak davranışlarda bulunmaması gerekir. Yönetmelik, bu durumu özellikle "fuhuş yapmak ve fuhuşa aracılık etmek" gibi eylemlerle örneklendirmiştir. Genel olarak, evlilik kurumunun kutsallığına zarar verecek her türlü eylemden kaçınılması beklenir.
Milli Güvenlik ve Kamu Düzeni Bakımından Engel Teşkil Edecek Bir Halin Bulunmaması:
Başvuru sahibinin, Türkiye Cumhuriyeti'nin milli güvenliği veya kamu düzeni açısından herhangi bir tehdit oluşturmaması, sakıncalı bir durumda olmaması ve bu yönde bir kayıt veya istihbaratının bulunmaması hayati önem taşır. Bu kapsamda, tüm vatandaşlık başvurularında olduğu gibi, başvuru sahibi hakkında detaylı bir güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılır.
Türk Vatandaşlığı Kanunu'nun 16. maddesinin ikinci fıkrası, önemli bir istisna getirmektedir: Vatandaşlık başvurusundan sonra, ancak karar verilmeden önce Türk vatandaşı eşin vefat etmesi durumunda, yukarıda belirtilen "aile birliği içinde yaşama" şartı aranmaz. Diğer tüm koşulların (en az üç yıllık evlilik, iyi niyet, milli güvenlik engeli olmaması vb.) sağlanmış olması halinde, başvuru süreci devam eder ve olumlu sonuçlanabilir.
Kanunun 16. maddesinin üçüncü fıkrası ve Yönetmeliğin 31. maddesi uyarınca, evlenme yoluyla Türk vatandaşlığını kazanan bir yabancının evliliğinin daha sonra mahkeme kararıyla butlanına (hukuken başından itibaren geçersiz sayılmasına) karar verilmesi halinde, eğer yabancı eş evlenme sırasında iyiniyetli ise (yani, evliliğin geçersizliğine neden olan durumu bilmiyor veya bilebilecek durumda değilse) Türk vatandaşlığını kaybetmez, muhafaza eder. Bu durum, kişinin iyi niyetinin tespitiyle doğrudan ilişkilidir. Butlanına karar verilmiş bir evlilikten doğan çocuklar ise, anne ve babalarının evlenmedeki iyi niyetine bakılmaksızın her durumda Türk vatandaşlıklarını korurlar.
Evlilik yoluyla Türk vatandaşlığı başvuru süreci, belirli aşamaları içeren resmi bir prosedürdür:
Şartların Kontrolü ve Belge Hazırlığı: Başvuru sahibi, öncelikle yukarıda detaylandırılan tüm yasal şartları karşıladığından emin olmalıdır. Ardından, Yönetmeliğin 26. maddesinde belirtilen ve aşağıda sıralayacağımız gerekli belgeler eksiksiz ve usulüne uygun olarak hazırlanır.
Başvuru Makamına Müracaat:
Başvurular, yabancı eş tarafından bizzat veya bu hakkın kullanılmasına ilişkin özel vekâletnameye sahip bir vekil aracılığıyla, aşağıdaki makamlara yapılır:
Ön İnceleme ve Araştırma:
Başvuru makamı (valilik veya dış temsilcilik), sunulan belgelerin tam ve usulüne uygun olup olmadığını kontrol eder. Evliliğin gerçek bir birliktelik olup olmadığı, eşlerin aile birliği içinde yaşayıp yaşamadığı ve yabancı eşin evlilik birliği ile bağdaşmayacak bir faaliyette bulunup bulunmadığı hususlarında detaylı bir araştırma başlatılır. Bu araştırma, eşlerle ayrı ayrı ve birlikte yapılacak mülakatları, tanık dinlemeyi ve gerekli görülen diğer incelemeleri kapsayabilir.
Emniyet Soruşturması (Türkiye İçi Başvurularda):
Valilik, İl Emniyet Müdürlüğü'nden yabancı eş hakkında bir soruşturma yapılmasını talep eder. Bu soruşturma, yabancı eşin milli güvenlik ve kamu düzeni açısından bir engel teşkil edip etmediğini, aile birliği içinde yaşayıp yaşamadığını ve evlilikle bağdaşmayan faaliyetlerde bulunup bulunmadığını belirlemeye yöneliktir (Yönetmelik Madde 28).
Vatandaşlık Başvuru İnceleme Komisyonu Mülakatı (Türkiye İçi Başvurularda):
Soruşturma sonuçları ve toplanan diğer bilgilerle birlikte dosya, valilik bünyesinde oluşturulan Vatandaşlık Başvuru İnceleme Komisyonu'na sunulur. Komisyon, her iki eşi de (ayrı ayrı ve birlikte) mülakata tabi tutarak evliliğin samimiyetini, devamlılığını ve vatandaşlık kazanma amacı taşıyıp taşımadığını değerlendirir (Yönetmelik Madde 29).
Dosyanın İçişleri Bakanlığı'na Gönderilmesi ve Nihai Karar:
Komisyonun olumlu kanaati ve tamamlanan tüm araştırmalar neticesinde oluşturulan başvuru dosyası, nihai karar verilmek üzere İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü'ne gönderilir. Bakanlık tarafından yapılan son değerlendirme sonucunda, tüm şartları taşıdığı anlaşılan ve milli güvenlik açısından bir sakıncası bulunmayan kişilerin Türk vatandaşlığını kazanmalarına karar verilir. Şartları taşımadığı tespit edilenlerin talepleri ise gerekçeli olarak reddedilir.
Kararın Tebliği ve Nüfusa Tescil:
Vatandaşlık kazanma kararı, başvuru sahibine resmi olarak tebliğ edilir. Kararın ardından, kişinin Türk vatandaşı olarak nüfus kütüklerine kaydı yapılır ve Türkiye Cumhuriyeti kimlik kartı ile pasaport alması için gerekli işlemler başlatılır.
Yönetmeliğin 26. maddesi uyarınca, evlilik yoluyla Türk vatandaşlığı başvurusu için talep edilen temel belgeler şunlardır (unutulmamalıdır ki, başvuru yapılan merci, durumun özelliklerine göre ek belgeler isteme hakkına her zaman sahiptir):
İsteği Belirten Form Dilekçe: Vatandaşlık talebini içeren, usulüne uygun doldurulmuş ve imzalanmış standart başvuru formu.
Türk Vatandaşı Eşe Ait Nüfus Kayıt Örneği: Başvuru makamlarınca sistem üzerinden temin edilecek, güncel ve tüm vukuatları (doğum, evlenme, boşanma vb. olayları) gösteren onaylı nüfus kayıt örneği.
Pasaport veya Benzeri Belge: Başvuran yabancı eşin hangi devlet vatandaşı olduğunu gösteren, geçerlilik süresi devam eden pasaportu veya pasaport yerine geçen resmi seyahat belgesi. Eğer kişi vatansız ise, bu durumu kanıtlayan ve temini mümkün olan bir belge.
Kimlik Bilgilerini Gösteren Resmi Belge: Yabancı eşin kimlik bilgilerini (doğum tarihi, doğum yeri, anne ve baba adı gibi detayları) içeren, kendi ülkesinin yetkili makamlarından alınmış resmi bir belge (örneğin, doğum belgesi). Bu belgenin apostilli veya Türk konsolosluğunca onaylanmış olması ve noter tasdikli Türkçe tercümesinin sunulması genellikle zorunludur.
İkametgâh Belgesi (Eğer Türkiye'de Yasal İkamet Ediyorsa): Başvuru tarihi itibarıyla yabancı eşin Türkiye'de yasal olarak ikamet ettiğini gösteren en son tarihli ve geçerli ikamet izni belgesi.
Adli Sicil Kaydı (Sabıka Kaydı): Yabancı eşin herhangi bir suç nedeniyle hakkında kesinleşmiş bir mahkeme kararı bulunuyorsa, bu kararın onaylı bir örneği. Genellikle hem kendi ülkesinden hem de (eğer Türkiye'de uzun süredir ikamet ediyorsa) Türkiye'den temin edilmiş güncel adli sicil kayıtları talep edilebilir.
Doğum Tarihinin Ay ve Gününün Tespiti İçin Belge (Eğer Gerekliyse): Kimlik belgelerinde doğum tarihinin sadece yıl olarak belirtilmesi durumunda, ay ve günün netleştirilmesi için ülkesinin yetkili makamlarından alınmış resmi bir belge veya bu yönde işlem yapılmasını kabul ettiğine dair başvuru sahibinin imzalı beyanı.
Uluslararası Evlenme Cüzdanı: Yapılan evliliğin resmi kanıtı olan uluslararası evlenme cüzdanının aslı ve okunaklı bir fotokopisi (aslı ibraz edilmek kaydıyla).
Biyometrik Fotoğraf: Başvuru sahibi yabancı eşe ait, son altı ay içinde çekilmiş, biyometrik standartlara uygun, beyaz fonlu vesikalık fotoğraflar.
Hizmet Bedeli Makbuzu: Vatandaşlık başvurusu için devlet tarafından o yıl için belirlenmiş olan hizmet bedelinin ilgili Maliye veznesine yatırıldığını gösteren resmi makbuz.
Başvurunun başarılı olması için aşağıdaki hususlara özellikle dikkat etmek gerekir:
Evliliğin Gerçekliği ve Samimiyeti: Başvuru sürecinde yetkili makamların en çok üzerinde durduğu konu, evliliğin göstermelik olmayıp, gerçek bir birliktelik ve ortak yaşam amacı taşımasıdır. Sırf vatandaşlık elde etmek amacıyla yapıldığına dair güçlü şüpheler uyandıran veya bu yönde tespit yapılan evlilikler, başvurunun kesin olarak reddedilmesine veya kazanılmış vatandaşlığın dahi sonradan iptaline yol açabilir.
Doğru ve Eksiksiz Bilgi Sunumu: Başvuru formlarında ve sunulan tüm belgelerde verilen bilgilerin mutlak surette doğru, güncel ve eksiksiz olması hayati önem taşır. Kasten yapılan yanlış veya yanıltıcı beyanlar, sadece başvurunun reddine değil, aynı zamanda gelecekte ciddi hukuki yaptırımlara da neden olabilir.
Soruşturma ve Mülakatlara Hazırlıklı Olmak: Emniyet soruşturması ve özellikle valiliklerdeki komisyon mülakatları, sürecin önemli ve belirleyici aşamalarıdır. Bu aşamalara hazırlıklı olmak, sorulan sorulara dürüst, samimi, tutarlı ve çelişkisiz cevaplar vermek, yetkili makamlar üzerinde olumlu bir izlenim bırakılmasına ve başvurunun sağlıklı bir şekilde değerlendirilmesine katkı sağlar.
Profesyonel Hukuki Destek Almanın Önemi: Evlilik yoluyla vatandaşlık başvurusu, göründüğünden daha fazla hukuki detay ve titizlik gerektiren bir süreçtir. Başvurunun doğru ve eksiksiz yapılması, belgelerin usulüne uygun hazırlanması, sürecin etkin bir şekilde takibi ve olası sorunların önceden tespit edilerek çözümlenmesi için SKF Vision Law gibi bu alanda deneyimli bir hukuk bürosundan profesyonel destek almak, başarı şansını önemli ölçüde artırır ve olası hak kayıplarının önüne geçer.
Bir Türk vatandaşı ile evlilik yoluyla Türk vatandaşlığını kazanmak, yabancı uyruklu bireyler için Türkiye'de köklü ve güvenli bir yaşam kurmanın ve Türk toplumunun ayrılmaz bir parçası olmanın kapılarını aralayan önemli ve anlamlı bir yoldur. Ancak bu yolculuğun başarıyla ve sorunsuz bir şekilde tamamlanabilmesi için yasal şartların eksiksiz olarak anlaşılması, gerekli tüm belgelerin büyük bir titizlikle hazırlanması, başvuru prosedürlerine harfiyen ve dikkatle uyulması ve sürecin her aşamasında bilinçli hareket edilmesi gerekmektedir. Yapılacak yanlış veya eksik adımlar, sürecin gereksiz yere uzamasına veya maalesef başvurunun olumsuz sonuçlanmasına neden olabilir. Bu nedenle, herhangi bir hak kaybı yaşamamak ve süreci en doğru ve etkin şekilde yönetmek adına, bu alanda uzmanlaşmış profesyonel bir hukuki danışmanlık almak büyük bir önem taşımaktadır.
ÖNEMLİ UYARI: Bu makale, yazıldığı tarihteki mevzuat hükümlerine göre genel bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır. Yabancılar hukuku sıkça güncellenen ve karmaşık bir alandır. Mevzuatta meydana gelebilecek değişiklikler nedeniyle bu makaledeki bilgilerin güncelliğini yitirmesi mümkündür. Bu nedenle, herhangi bir hukuki işlem yapmadan veya karar almadan önce mutlaka alanında uzman bir yabancılar hukuku avukatından güncel ve kişiye özel danışmanlık almanız hayati önem taşımaktadır. Bu makale hukuki tavsiye niteliği taşımaz.